DE ANATOMIE VAN HET BOVENSTE LUCHTWEGEN SYNDROOM

door Magda Chiarella

Met dank aan Magda Chiarella – gezondheidscommissaris Norwich Terriër Club Amerika (NTCA) - voor toestemming om het artikel te mogen vertalen en te publiceren op mijn website.

Sinds de publicatie van mijn vertaling van de Zwitserse studies over Upper Airway Syndrome (UAS), heb ik veel telefoontjes en e-mails ontvangen van Norwich eigenaars die honden hadden met ademhalingsproblemen. De meeste vragen gingen over waar men heen moest gaan om een goede beoordeling te krijgen over de Norwich, en wat de specifieke symptomen betekenen. 

Het antwoord is tweevoudig. De hond kan het beste onderzocht worden onder anesthesie, via een sonde (laringa scopie), door een veterinaire specialist die ervaring heeft met ademhalingsproblemen bij het ras. De eigenaar zelf moet ook zo veel mogelijk lezen over het bovenste luchtweg syndroom (UAS) zodat hij/zij samen met de specialist kan besluiten wat de best mogelijke actie is voor de hond. Het is net zo belangrijk om een goede specialist te zoeken als om het syndroom goed te begrijpen zodat men samen een gefundeerde beslissing kan nemen. Te vaak hoor ik van bedroefde Norwich eigenaars dat ze wensten dat ze duidelijker gezegd hadden dat ze voor hun hond liever een behandeling met laser hadden gehad dan met het operatiemes. Het doel van dit artikel is dus om Norwich eigenaars meer inzicht te geven in UAS. Onderstaand presenteer ik de informatie die ik verzameld heb door met meer dan 20 specialisten te praten die verschillende stadia van UAS bij Norwiches over het hele land hebben geconstateerd en die corrigerende operaties hebben uitgevoerd. De informatie bevat ook gesprekken die ik heb gevoerd met eigenaars van honden die aangedaan/geraakt waren door de ziekte. Hopelijk kunnen we van deze gezamenlijke ervaring leren zodat wen in de toekomst minder fouten maken.

Ik begin met uit te leggen wat het “Syndroom van de bovenste luchtwegen” inhoudt. Zoals de naam aangeeft betreft het een chronische obstructie in de luchtwegen op een bepaalde plek of op meerdere plekken, vandaar het “syndroom” gedeelte van de benaming, een cluster van klinisch herkenbare eigenschappen. De term syndroom komt uit het Grieks en betekent “samenkomst”. Het geeft aan dat het bestaan van één eigenschap gekoppeld is aan een andere.

UAS is geen statisch probleem maar meer een conditie die met verloop van tijd kan verslechteren waardoor een anatomische abnormaliteit ergens anders een deformatie kan veroorzaken. Het dynamische karakter van de conditie is van cruciaal belang om UAS te begrijpen. Helaas wordt hier in de praktijk meestal aan voorbij gegaan. Als een hond b.v. op de leeftijd van 2 jaar de diagnose “mildy affected” krijgt (in lichte mate lijdend aan), betekent dat niet dat hij de rest van zijn leven zo zal blijven. Zijn conditie zal hoogst waarschijnlijk verslechteren. De mogelijkheid bestaat echter ook dat de conditie van de hond verbetert als het gewicht van de hond naar beneden wordt gebracht. Lucht, op weg naar de longen, kan overal belemmering ondervinden. Als dit zo is wordt een verdere wrijving veroorzaakt die nog meer schade teweeg kan brengen. Daarom moet UAS als een chronische conditie worden gezien. Hoe succesvol een bepaalde correctieve operatie ook mag zijn, het is zeker geen permanente oplossing.

De longen van een hond zetten uit en zuigen lucht naar binnen. Zoals alle zoogdieren ademen honden lucht in door deze te zuigen en niet te pompen zoals amfibieën doen. De onderkant van de bek van een kikker functioneert als een pomp die lucht in de longen pompt. Zoogdieren zetten hun borst en longen uit waardoor een negatieve druk ontstaat. Lucht komt binnen om het vacuüm te vullen dat ontstaan is door het uitzetten van de borstholte en zodoende de druk tussen de longen en de lucht daarbuiten gelijk te maken. Dat betekent dat een hoge luchtdruk ontstaat in de ademhalingsstreek.Een goede manier om het verschil te illustreren tussen het zuigen van lucht en het pompen van lucht in de longen is de ervaring van drinken door een rietje. Als je in het rietje blaast is het effect veel minder dan wanneer je zuigt. Het rietje kan inklappen als je hard zuigt.

Neusholte

Zodra lucht onder hoge druk door de neus wordt ingeademd kan er al sprake zijn van weerstand. De neusgaten bij Norwich Terriërs zijn nooit dichtgeknepen/bekneld (pinched) maar de achterliggende neusovergangen zijn soms te smal en verlenen daardoor minder doorgang dan nodig is. Deze conditie wordt ook wel stenotic posterior nares genoemd. De constructie van de neus veroorzaakt een hogere luchtdruk in de ademhalingsstreek en kan problemen veroorzaken in het gebied van het strottenhoofd. Honden met vernauwde achterliggende doorgangen zijn geen goede operatie kandidaten. Veel specialisten nemen niet eens de moeite om de diagnose stenotic nares bij het ras te stellen omdat de conditie niet gecorrigeerd kan worden. Niettemin is het van belang om te weten of de hond stenotic nares heeft omdat deze conditie implicaties heeft voor het ontwikkelen van andere aspecten van UAS.

Het vaststellen van de conditie kan b.v. behulpzaam zijn bij het voorspellen of een operatie voor het verwijderen van binnenste buiten gekeerde laryngeal saccules/ventrikels binnen een paar jaar een follow-up moet hebben omdat de ventrikels hoogst waarschijnlijk weer binnenste buiten keren als gevolg van luchtdruk, veroorzaakt door stenotic posterior nares. 

De nauwkeurigste methode om stenotic nares vast te stellen is rhinomanometry (gedetailleerd beschreven in het Spring 2008 News artikel over UAS). Rhinomanometry is niet eenvoudig beschikbaar dus het helpt als men weet naar welke symptomen men moet kijken om posterior nares vast te stellen. Een hond die veel door de bek ademt compenseert waarschijnlijk voor het feit dat hij stenotic nares heeft. Als uw hond niet rent, blaft of werkt, is de bek dan vaak licht geopend? Kijk eens naar wat snapshots van uw hond waarop hij ligt, rust of zit. Foto's hebben de neiging om objectief gedragspatronen te laten zien.

Mondholte

In de bek van de hond kunnen ook afwijkingen voorkomen. De meest gangbare afwijking bij Norwich Terriërs is een verlengd zacht verhemelte. Als je met je tong over het dak van het verhemelte in je mond gaat, te beginnen bij de voortanden en vervolgens zo ver mogelijk terug, dan voel je dat aan het einde, bij de keelholte, een zacht gedeelte begint. Dat gedeelte van de anatomie heet het zachte verhemelte. Als de flap huid in dat anatomische deel van de mond te lang is (huig) zal het gedeeltelijk de ademhaling belemmeren. Hoe langer het flapje (huig) hoe groter de belemmering. Ter informatie, een te kort flapje (te korte huig) is ook niet goed. Dat kan eveneens lucht turbulentie veroorzaken. 

De duidelijkst te herkennen symptomen van een verlengd zacht verhemelte zijn het “slordig” drinken van water, gras wat uit de neus van de hond steekt en hijgen met een “k” geluid.

“Slordig” drinken, met name kokhalzen bij het drinken, is makkelijk te relateren aan een extra flap vlees (extra lange huig) achter in de bek van de hond. Gras wat uit de neus van de hond steekt mag een minder duidelijke connectie hebben maar het is één van de meest algemene symptomen van een verlengd zacht verhemelte. Gras komt niet in de neus van de hond door er aan te snuffelen maar door er op te kauwen. Dan blijft het, in plaats van doorgeslikt te worden, hangen achter de extra flap (huig) en wordt vandaar opgezogen in de neus. Als uw Norwich regelmatig gras in de neus heeft kunt u overwegen om hem te laten controleren op een verlengd zacht verhemelte. Hijgen met een “k” geluid zoals in “Kate”), is een ander teken van een verlengd zacht verhemelte. Maak het “k” geluid zelf een paar keer. Klinkt dat als het hijgen van uw hond? Zo ja, dan is de kans groot dat het zachte verhemelte de tong van de hond raakt als hij hijgt omdat het verlengd is.

Helemaal aan het eind van de mondholte bevindt zich een ingenieus stukje vlees en kraakbeen dat verantwoordelijk is voor het afsluiten van de luchtpijp zodat voedsel niet in de longen komt. Dit heet het strotklepje (epiglottis). Dat flapje kan ook misvormd zijn, maar epiglottis malformation komt veel minder voor in het ras dan een verlengd zacht verhemelte. Toch kan kokhalzen bij het eten of drinken een symptoom zijn van epiglottis malformation, speciaal als dit gevolgd wordt door hoesten. 

Larynx (strottenhoofd)

Stenotic nares, een verlengd zacht verhemelte, of beide ademhalings afwijkingen, veroorzaken een doorgaande druk op de wanden van de larynx van de hond. Ze zuigen als het ware de wanden van het strottenhoofd naar binnen. Het eerste deel van de larynx, dat het ergste te lijden heeft onder zo'n chronisch hoge lucht turbulentie (en het naar binnen zuigen van de wanden van het strottenhoofd), zijn de laryngeal saccules/ventrikels. Deze kleine pockets van dun membraan die een voering vormen in de larynx, bevinden zich net boven de stembanden. Men denkt dat het hun rol is om de resonantie van de stembanden te versterken. Met andere woorden, zij vormen de akoestische concert hall voor het blaffen en janken van onze hond. Een chronische obstructie van de luchtwegen keert deze kleine membraanzakjes binnenste buiten. In plaats van kleine pockets te vormen bij de stembanden, zijn het nu kleine binnenste buiten gekeerde pockets die binnen de combinatie van stembanden en de ruimte daartussen, de stemspleet, getrokken worden en zodoende de reeds in gevaar gebrachte luchtwegen verstoppen. Everted laryngeal saccules komen niet alleen voort uit een chronische obstructie van de luchtwegen, zij kunnen het probleem ook verergeren.

Verdere schade, die veroorzaakt kan worden door een verhoogde luchtdruk, zijn ontstoken amandelen. Binnenste buiten gekeerde laryngeal saccules/ ventrikels, vaak samengaand met vergrote amandelen, worden gezien als het eerste stadium van een laryngeal collaps. In ernstiger gevallen kunnen de in gevaar gebrachte delen van de laryngeal wanden (die constant bloot gesteld worden aan het zuigen van lucht), nog verder naar binnen getrokken worden. Denk aan het ingeklapte rietje. Dit proces heet laryngeal collapse, omdat de wanden van de laryngeal naar binnen inklappen, richting de luchtweg. Toegenomen vibraties in de luchtweg resulteren in een zwelling en irritatie van de laryngeal membranen en verslechteren zodoende de situatie. 

Als we praten over zwaar ademhalen dan spreken we over een obstructie ergens in het strottenhoofd. Meestal wordt de obstructie veroorzaakt door uitstekende laryngeal saccules/ ventrikels.

Honden die zwaar ademhalen, slecht warmte verdragen en snel vermoeid zijn, hebben gewoon moeite met ademhalen. In ernstiger gevallen kan het gebrek aan zuurstof zo ernstig zijn dat een hond ademhalingsproblemen krijgt en zelfs cyanose ontwikkelt, een levensbedreigende conditie die zich uit in een blauwe kleur van het tandvlees en de tong, een teken van serieus zuurstofgebrek (deoxyginating of hemoglobin). 

Trachea

De meest ernstige en droevigste mogelijkheid binnen UAS is het in elkaar klappen van de trachea of luchtpijp. Gelukkig is dit de minst voorkomende manifestatie van UAS binnen het ras. De trachea is een buis, gevormd door luchtpijp membraan, wat een aantal kraakbeenringen met elkaar verbindt. In tegenstelling tot wat algemeen wordt aangenomen vormen de kraakbeenringen geen hele cirkels. Zij hebben de vorm van een C. Het open einde van de C wijst naar de ruggengraat van de hond. De luchtpijp in aangetaste honden kan onderontwikkeld zijn waardoor een extra obstakel in de ademhaling gevormd kan worden. Het is onnodig te zeggen dat een vernauwde luchtpijp alleen maar bijdraagt aan de algemene ademhalingsweerstand en de voornoemde ademhalingsproblemen. Helaas kan een hond geboren worden met een normale luchtpijp die alsnog in elkaar kan klappen als resultaat van chronische lucht turbulentie, voortvloeiend uit afwijkingen aan de bovenste luchtwegen. Men refereert hieraan als het inklappen van de luchtpijp door additionele omstandigheden. Dit in tegenstelling tot een aangeboren conditie. Het is de meest voorkomende vorm van inklappen van de luchtpijp binnen het ras. Een karakteristiek symptoom van het in elkaar klappen van de luchtpijp is het geluid dat een slechte ouderwetse autotoeter maakt. Een ernstigere vorm wordt begeleid door chronisch kuchen, een hijgend geluid bij het inhaleren en een zacht toeterend geluid bij het uitademen. Daarnaast kan de hond geen warmte en inspanning verdragen.

Behandeling

Honden die lijden aan een vorm van UAS hebben last van een luidruchtige ademhaling (vooral tijdens inspanning of bij warmte). Ze kunnen proestende geluiden maken, snurken of kokhalzen tijdens het eten of drinken, luidruchtig hijgen, piepen, of omgekeerd niezen (Reverse sneezing syndrome). Het geluid van de blaf wordt vaak beïnvloed, vooral als het strottenklepje of de laryngeal saccules/ ventrikels hierbij betrokken zijn. Dit gezien de ligging in de nabijheid van de stembanden. De borstkas van de hond kan “ratelen” of de ademhaling klinkt “nat”. Dit zijn slechts symptomen. Het echte gevaar ligt in de mogelijkheid van hypoxia (zuurstofgebrek) en zelfs de dood door verstikking.

Er bestaan een aantal anatomische ademhalingsgebreken die kunnen resulteren in UAS. Sommige zijn gevaarlijker dan anderen. Afgezien van de ernst van de situatie betekent UAS in ieder geval een gebrek aan zuurstof. Het is een serieus gevaarlijke conditie. In veel gevallen kan een correctieve operatie met succes worden uitgevoerd door een ervaren specialist met behulp van laser. Aangezien de correctieve operaties te maken hebben met het verwijderen van overvloedig zacht tissue, is laser het aangewezen middel aangezien het minder littekens achter laat en de kans op een post-operatieve ontsteking wordt verminderd.

Een operatie is niet de enige optie. In veel gevallen, als het UAS milder is, kan het behandeld worden met minder ingrijpende methodes. Het meest belangrijke dat Norwich eigenaars voor hun hond kunnen doen is het gewicht zo laag mogelijk houden. Overgewicht bij een hond die lijdt aan UAS is een onvergeeflijke nalatigheid van de eigenaar. Een Norwich terrier moet tussen de 5 en 6 kg wegen . Voordat men overweegt te investeren in een dure en ingrijpende operatie, is het verstandig een weegschaal te kopen om te hond te wegen met als doel dat hij een normale Norwich terrier wordt met een gewicht dat niet boven de 6 kg komt.

Afgezien van gewichtsverlies is het onder controle houden van UAS ook een belangrijk deel van het beperken van het probleem. Men moet voorkomen dat honden met ademshalingsproblemen te veel blaffen. Ook moeten ze niet rennen in warm weer. Met deze logische aanpak kan de conditie in de meeste gevallen beheerst worden. Als men toch extra hulp nodig geeft een onderzoek van het gehele ademhalingsgebied via Laringa scopie door een specialist het meest volledige beeld van de mate van de UAS aandoening op dat moment. Bij honden die al een corrigerende operatie hebben ondergaan is het van belang uit te kijken naar symptomen van een verergerende conditie. 

Ten slotte is het aangaan van een gesprek met andere Norwich eigenaars, en het delen van gezamenlijke kennis, de enige manier om nog meer kennis te vergaren over het UAS.

LEGENDA:

Larynx = strottenhoofd.

Laryngeal cartilage = kraakbeen van de larynx (strottenhoofd).

Laryngeal collaps = inklappen van het strottenhoofd, ademen niet/nauwlijks mogelijk.

Larynga scopy = met een scoop in het strottenhoofd en luchtpijp kijken.

Edema van de laryngopharynx = oedeem (=vochtophoping) in keelgebied ter hoogte van strottenhoofd.

Saccule = Ventrikel (soort zakjes in het slijmvlies bij het strottenhoofd)

Everted laryngeal saccules = naar buitengekeerde zakjes in het strottenhoofd

Epiglottis = strotklepje

Epiglottis malformation = misvormd strottenhoofdklepje

Glottis = de combinatie van de stembanden en de ruimte daartussen (de rima glottidis of stemspleet).

Trachea = luchtpijp.

Stenotic posterior nares = te smalle achterliggende neusovergangen.

Deoxyginating of Hemoglobin = serieus zuurstof gebrek.

Hypoxia = zuurstofgebrek.

Reverse sneezing syndrome = omgekeerd niezen syndroom.

Wij verzoeken u onderstaande tekst zorgvuldig te lezen. Door deze site te raadplegen, stemt u automatisch in met de inhoud hiervan.

De pagina's en overige inhoud van onze website zijn auteursrechtelijk beschermd. Alle rechten van de website zijn eigendom, of in eigendom gegeven, van de eigenaar van deze website. Niets uit deze site mag worden verveelvoudigd, overgedragen, gedistribueerd, gepubliceerd of opgeslagen zonder schriftelijke toestemming van de eigenaar van deze website. Wijzigingen van de inhoud is uitdrukkelijk verboden. Sommige delen van onze website bevatten beelden die onder het auteursrecht van de relaties van de eigenaar van de website vallen.

De eigenaar van de website wijst alle aansprakelijkheid jegens elke partij af voor mogelijke directe, indirecte, bijzondere of gevolgschade, hetzij enige andere schade ontstaan door het gebruik van onze website of de inhoud daarvan, dan wel door de onmogelijkheid om hiervan gebruik te maken of van alle andere websites die via hyperlinks aan onze website zijn gekoppeld.